در باور عموم مردم، نایلون و پلاستیک یک ماده هستند و از اسم هر کدام به جای دیگری استفاده میکنند. اما در دنیای شیمی، این دو ماده بسیار متفاوت هستند. پلاستیکها از مواد طبیعی و آلی مانند سلولز، زغال سنگ، گاز طبیعی، نمک و البته نفت خام به دست میآیند.
تولید پلاستیک با تقطیر نفت خام در یک پالایشگاه نفت آغاز میشود. نایلون بهعنوان اولین الیاف مصنوعی از زغال سنگ، آب و هوا ساخته شده است. این پلیمر از واحدهای شیمیایی به نام پلیآمید به وجود می‌آید.
نایلون از پلیآمیدهای با وزن مولکولی بالا تشکیل شده است و معمولاً به صورت الیاف ساخته میشود. در این مقاله به تفاوت نایلون و پلاستیک می‌پردازیم؛ با بسپارمارکت تا انتها همراه باشید.
پلاستیک چیست؟
پلاستیک پلیمری است که با اعمال گرما و فشار به شکل قالب مورد نظر در می‌آید. این پلیمر خواصی مانند چگالی کم، رسانایی الکتریکی کم، شفافیت و سختی دارد. همه این‌ها به پلاستیک اجازه می‌دهند تا در محصولات متنوعی استفاده شود.
در واقع، پلاستیکها زنجیرهای از مولکولهای مشابه هستند که به هم متصل شدهاند. به این زنجیرهها، پلیمر میگویند. به همین دلیل است که نام بسیاری از پلاستیکها با (پلی) شروع میشوند، مانند پلی اتیلن، پلی استایرن و پلی پروپیلن.
حال که صحبت از پلاستیک و پلیمر است، باید به شما پیشنهاد کنیم اگر قصد خرید مواد اولیه شیمیایی دارید، حتما به صفحات خرید عمده پلیمر و خرید عمده کائوچو سری بزنید تا مدل ها و توضیحات مرتبط با هر کدام را نیز ببینید.
پلیمرها اغلب از کربن و هیدروژن و گاهی از اکسیژن، نیتروژن، گوگرد، کلر، فلوئور، فسفر یا سیلیکون ساخته میشوند. اصطلاح (پلاستیک) تمام این پلیمرهای مختلف را در بر می‌گیرد. وبسایت chemicalsafetyfacts.org در مورد ماهیت پلاستیک ها می‌گوید:
پلیمرها را می‌توان قالب‌گیری کرد، اکسترود کرد، به شکل‌ها و فیلم‌های مختلف ریخته شد، یا به صورت رشته‌ها درآورد و سپس به عنوان الیاف نساجی استفاده کرد.
چه کسی پلاستیک را اختراع کرد؟
اگر بخواهیم به شرحی بر پلاستیک بپردازیم، باید بگوییم قدمت استفاده از آن به بیش از ۱۵۰ سال قبل بازمیگردد. در سال ۱۸۶۲، الکساندر پارکس، شیمیدان و مخترع، اولین پلاستیک ساخته دست بشر را در نمایشگاه بین‌المللی لندن رونمایی کرد. این ماده که او آن را (پارکسین) نامید، از سلولز درست شده بود. از خواص آن این بود که پس از گرم شدن، قالب‌گیری و سپس سرد شدن، شکل خود را حفظ میکرد.
در تصویر بالا شما خط زمانی از تاریخچه مواد ساخته شده از پلاستیک را می‌بینید.
پارکسین که بهعنوان اولین پلاستیک تولید شده در نظر گرفته میشود، جایگزین رنگارنگ و ارزان قیمتی برای عاج یا پوسته لاک پشت بود. همچنین میشد از آن برای ساخت اقلام مقرون به صرفه، مانند دکمه ها و دسته قلمو استفاده کرد.
در سال ۱۹۰۷، شیمیدانی به نام لئو باکلند، در حال تلاش برای تولید رنگ جلا مصنوعی، به طور تصادفی به فرمول پلیمر مصنوعی رسید. این ماده جدید، منشاء گرفته از قطران زغال سنگ بود. از این ماده میشد به عنوان جایگزینی برای یشم، مرمر و کهربا استفاده کرد. در سال ۱۹۰۹، باکلند (پلاستیک) را به عنوان اصطلاحی برای توصیف این دسته جدید از مواد ابداع کرد.
به شما پیشنهاد می‌کنیم اگر بیشتر در مورد پلاستیک ها به دنبال اطلاعات هستید؛ به مقاله «تاریخ 200 ساله تحقیق و توسعه پلاستیک از وبسایت chem4us.be» حتما سری بزنید.
نایلون چیست؟
قبل از پاسخ به سوال اینکه تفاوت نایلون و پلاستیک چیست؛ بیایید کمی هم با نایلون آشنا شویم.
نایلون یک ماده مصنوعی مفید با کاربردهای مختلف، از فعالیتهای روزمره تا صنایع است. این اصطلاح به یک خانواده پلیمری معروف به پلیآمیدها اشاره دارد که معمولاً، اما نه همیشه، به صورت الیاف ساخته میشوند. دو روش برای ساخت این ماده جهت کاربرد در صنایع الیاف وجود دارد.
قبل از اینکه به دو روش ساخت نایلون اشاره کنیم، حال که نامی از کاربرد نایلون در الیاف به میان آمد به شما پیشنهاد می‌کنیم حتما سری به صفحه خرید عمده الیاف شیشه (فایبرگلاس) بزنید.
در روش اول، مولکول‌هایی با یک گروه اسیدی، با مولکول‌هایی که دارای گروه‌های آمینه هستند، واکنش نشان می‌دهند. محصول تولیدی بر اساس تعداد اتم‌های کربنی که دو آمین و دو گروه اسیدی را از هم جدا می‌کند، نام می‌گیرد.
روش دوم، پلیمریزاسیون ترکیبی است که در یک انتها حاوی آمین و در سر دیگر اسید باشد. در هر دو این روش‌ها، پلیآمید پس از سرد شدن ذوب و کشیده میشود تا خواص مورد نظر به دست آیند.
در واقع، ویژگیهای فیزیکی نایلون هستند که آن را بسیار جذاب میکنند. این ماده، نسبت استحکام به وزن بالایی دارد، در برابر تغییرات شکل خود مقاومت می‌کند و به راحتی خش نمیافتد؛ همچنین در برابر رطوبت بسیار مقاوم است.
اولین بار چه کسی نایلون را اختراع کرد؟
در سال ۱۹۳۱، دسترسی ایالات متحده به ابریشم، به دلیل تنشهای سیاسی و تجاری با ژاپن، در خطر قرار گرفت. به همین دلیل، علاقه زیادی به یافتن یک الیاف مصنوعی به عنوان جایگزین به وجود آمد. والاس هیوم کاروترز در سال ۱۹۳۴از آزمایشگاه دوپونت، با همین هدف، آمین، هگزا متیل دیامین و اسید آدیپیک را ترکیب کرد. او توانست الیاف مصنوعی را در یک لوله آزمایش تولید کند.
کاروترز نام این ترکیب را نایلون ۶۶ گذاشت؛ زیرا هر یک از دو مولکول تشکیل‌دهنده دارای شش اتم کربن بود. در سال ۱۹۳۵ این ماده به ثبت رسید و در سال ۱۹۳۹ روانه بازار شد.
نایلون، پلی یورتان ها و تفلون نیز از جمله پلاستیک هایی بودند که در نیمه اول قرن بیستم، درست قبل از جنگ جهانی دوم توسعه یافتند. نایلون ضد آب، مقاوم در برابر سایش و الاستیک به تدریج در صنعت نساجی جا خواهد گرفت.
نایلون را می توان قالب گیری و بافت کرد و در طول زمان به واسطه خواص خودش، کاربرد های متعددی پیدا می کند، از تولید پارچه (جوراب، بارانی و غیره) تا تولید غلاف و کابل.
پلاستیک با نایلون چه تفاوتی دارد؟
در مورد تفاوت اصلی این دو ماده می‌توان گفت که نایلون یک پلیمر تولیدشده مصنوعی است. این ماده در ابتدا به عنوان یک الیاف مصنوعی ایجاد شد. از طرف دیگر، پلاستیک یک پلیمر، به شکل مخلوطی از مواد طبیعی و مصنوعی با مولکولهای بسیار بزرگ است. از دیگر تفاوت های آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نایلون دوام بیشتری از پلاستیک دارد.
- نایلون مقاومت بیشتری در مقابل حرارت دارد.
- نقطه ذوب نایلون (۸/۲۶۸ درجه سانتی گراد) بالاتر از نقطه ذوب پلاستیک (۲۱۰-۱۶۰ درجه سانتی گراد) است.
- مدت زمان تجزیه نایلون در طبیعت ۴۰-۳۰ سال و پلاستیک ۲۰۰-۲۰ سال است.
- نایلون تحمل بیشتری در برابر خم شدن و فشار نسبت به پلاستیک دارد.
- نایلون توسط والاس اچ. کاروترز تولید شد، در حالی که پلاستیک توسط لئو باکلند اختراع شد.
- سالیانه ۸ میلیارد پوند نایلون در سراسر جهان تولید میشود، در حالی که تولید پلاستیک ۸۰ تن است.
- از نایلون برای ساخت پارچه، قطعات ماشین‌آلات صنعتی، نخ، چادر و غیره استفاده میشود، در حالی که پلاستیک برای ساخت بطری، کیسه، ورق و غیره کاربرد دارد.
تفاوت نایلون و پلاستیک در صنعت چیست؟
در تصویر بالا شما جدول مقایسه نایلون و پلاستیک را می‌بینید.
پلاستیک ماده مناسبی برای استفاده در تولید کالاهای مختلف است. از جمله آنها می‌توان به ظرف، بطری، طبل، سینی، جعبه، فنجان، شیشه شیر کودک و بستهبندی محافظ اشاره کرد. در صنایع خودروسازی، پلاستیک برای ساخت سپر، داشبورد، قطعات موتور، صندلی و درها کاربرد دارد. در منزل برای ساخت مبلمان، روتختی، اثاثه یا لوازم داخلی، استفاده میشود.
این ماده حتی در صنایع پزشکی، جهت تولید سرنگ، کیسه خون، لوله‌ها، دستگاه دیالیز، دریچه‌های قلب، اندام مصنوعی و پانسمان زخم به کار میرود.
نایلون از ابتدای تولید، کاربردهایی مانند ساخت مسواک، نخ ماهیگیری، نخ جراحی و به‌ویژه جوراب‌های ساق بلند داشت. این محصول را بیشتر به جای الیاف طبیعی استفاده میکنند. تریکو، تافته، کرپ، ساتن، مخمل، پارچه ابریشمی، توری، ارگانزا و نخی از آن جمله هستند.
این بدان معنی است که هر چیزی از لباس زیر زنانه و لباس شنا گرفته تا ژاکت و دستکش را می‌توان از نایلون تولید کرد. علاوه بر لباس، نایلون در چتر نجات، طناب و زره بدن هم کاربرد پیدا کرده است.
شرحی بر نایلکس و سلفون
علاوه بر پلاستیک و نایلون دو ماده مصنوعی دیگر هم هستند که گاهی باورهای اشتباهی در مورد آنها بین مردم وجود دارد. در اینجا، نیاز دیدیم به معرفی این دو محصول یعنی نایلکس و سلفون نیز بپردازیم.
نایلکس در واقع یک برند تولید پلاستیک استرالیایی است که در سال ۱۹۴۷ تأسیس شد. این شرکت در جنگ جهانی دوم گیرندههای رادیویی پلاستیکی و کلاه ایمنی ارتش را تولید میکرد. بعدها این شرکت ورشکست شد و امروزه به صورت محدود به کار خود ادامه میدهد. اما در كشور ما، نایلكس بیشتر به شكل پلاستیكهای ركابی فروشگاهی شناخته میشود.
این محصول همان سبکی از پلی اتیلن سنگین است که نسبتا خشک است و بعد از مچاله شدن صدای خش خش میدهد.
سلفون یک فیلم سلولزی پلیمری است که از چوب، پنبه، کنف یا سایر منابع ساخته میشود. ماده اولیه انتخابی، یک خمیر حل شونده با ۹۲ تا ۹۸ درصد سلولز و مانند پنبه سفید است. پس از جنگ جهانی اول، این محصول تنها ماده پلاستیکی بود که برای بستهبندی مواد غذایی و نوار چسب استفاده میشد.
سلفون شفاف است و در طیف گستردهای از رنگها تولید میشود. این ماده همچنین، در برابر حرارت، بو، چربی، نفوذ گازها و باکتریها مقاوم است. به همین علت، امروزه نیز بیشتر در بستهبندی مواد غذایی استفاده میشود.
جمع بندی | نایلون یا پلاستیک؟
طرحواره پیدا نشد.
بیشتر مردم به اشتباه نام پلاستیک و نایلون را به جای یکدیگر استفاده میکنند. در این مقاله، به تاریخچه اختراع این دو ماده پرداختیم. همچنین شرح دادیم که از نظر خواص فیزیکی و شمیایی چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. تفاوت نایلون و پلاستیک در صنعت بیشتر از هر چیزی به کاربرد آنها ارتباط دارد؛ به شکلی که نایلون را می‌توان به عنوان نوعی الیاف طبیعی هم به کار برد.