هر سال با نزدیک شدن به فصل سرما، باید مطمئن شویم که ماشین ما برای این کاهش دما آماده است. چراغ‌ها، برف‌پاک‌کن‌ها، لاستیک‌ها و مهم‌تر از همه ضد یخ از مواردی هستند که باید چک شوند.
در این مطلب، قصد داریم توضیحی در مورد کاربرد ضد یخ، تاریخچه و لزوم وجود آن در ماشین بیان کنیم. همچنین برای کسانی که علاقه‌مند هزینه کنند و یک ضد یخ بخرند، بهترین راه درست کردن ضد یخ در خانه را معرفی می‌کنیم. با بسپارمارکت تا انتها همراه باشید.
وظیفه ضد یخ چیست؟
ضد یخ را باید به‌عنوان مایع کنترل دما در خودرو در نظر گرفت. همه موتورهای احتراق داخلی، مانند موتوری که در زیر کاپوت خودروی شما قرار می‌گیرد، گرمای فوق‌العاده‌ای تولید می‌کنند. اگر افزایش دما کنترل نشود، اجزای دقیق موتور که از فلز و پلاستیک ساخته شده‌اند، آسیب می‌بینند و این امر منجر به خرابی فاجعه‌بار موتور می‌شود.
گرما را می‌توان با گردش هوا یا مایع در اطراف بلوک موتور کنترل کرد.
آب یک خنک‌کننده عالی برای موتورها محسوب می‌شود؛ اما مشکل اینجا است که آب در دمای صفر درجه یخ میزند. بنابراین، در مناطقی که دما به زیر صفر می‌رسد، نیروی یخ‌زدن آب می‌تواند باعث پارگی شیلنگ‌ها و رادیاتور شود.
در این شرایط، ضد یخ به کمک ما میآید؛ ضدیخ با کاهش دمای یخ‌زدن آب، از خودرو در برابر اثرات نامطلوب تشکیل یخ محافظت می‌کند.
فرمول ضد یخ چیست؟
در ساخت ضد یخ از مواد اولیه شیمیایی استفاده می‌شود. با ترکیب هر یک از ۴ ماده زیر با آب می‌توان ضد یخ درست کرد:
- متانول: مایعی سمی و با قابلیت اشتعال بالا است. متانول، در مایع شوینده شیشه جلو خودرو و یخزدا به کار میرود.
- گلیسرول (گلیسیرین): مادهای غیرسمی است که دماهای بالاتری را نسبت به رقیبان خودش تحمل می‌کند. گلیسرول اولین ضد یخی بود که در ماشین استفاده شد. این ترکیب به ضد یخ طبیعی نیز معروف است زیرا می‌توان آن را از محصولات حیوانی و گیاهی درست کرد.
- اتیلن گلیکول: پرکاربردترین ضد یخ و ترکیبی سمی است. این ماده دمای انجماد پایین‌تری دارد؛ به همین علت از گلیسیرین بهتر است. از نظر کارایی، اتیلن گلیکول بهترین ضد یخ محسوب می‌شود. دلیل آن این است که هم در گرما سبب خنک‌شدن موتور می‌شود و هم در سرما از یخ‌زدن آن جلوگیری می‌کند.
- پروپیلن گلیکول: از اتیلن گلیکول غیرسمی‌تر است؛ اما باید به مقادیر زیاد استفاده شود تا عملکردی مانند آن داشته باشد.
این مواد میتوانند دمای انجماد آب را به ۳۷- درجه سانتیگراد برسانند. علاوه بر مواد ذکرشده، برخی مواد افزودنی مانند فسفاتها و سلیکاتها نیز در ضد یخ ریخته می‌شوند. دلیل آن، حفاظت از رادیات در مقابل خوردگی و رشد مواد بیولوژیکی است.
طرز تهیه ضد یخ خانگی به چه صورت است؟
تهیه ضد یخ از فروشگاه های محصولات خودرو شاید کمی هزینه بر باشد. جالب است بدانید که شما می‌توانید با کمی حوصله در خانه نیز این ماده را بسازید. با فرض اینکه قصد دارید ۱۰۰ لیتر ضد یخ تولید کنید.
قبل از شروع باید به شما بگوییم که نهایت دقت را انجام بدهید، همچنین بد نیست از یک فرد حرفه و خبره در انجام این کار کمک بگیرید.
تمام چیزی که به آن نیاز دارید، ۳ ماده زیر است:
- آب
- منو اتانول آمین
- اتیلن گلیکول
مراحل تهیه ضد یخ بسیار مهم هستند، بنابراین باید سعی کنید آنها را به‌دقت انجام دهید.
مرحله اول
یک قاشق همزن و یک سطل که بتوان ۱۰۰ لیتر مایع را درون آن مخلوط کرد، تهیه کنید. سعی کنید از اجناسی استفاده کنید که برای شما بسیار مهم نیستند، زیر در ساخت ضد یخ از مواد شیمیایی استفاده می‌شود.
مرحله دوم
آب موجود در این ترکیب حتماً باید آب مقطر باشد. زیرا اگر از آب شیر استفاده کنید، امکان رسوب مواد معدنی در رادیاتور شما وجود دارد. مقدار 4.75 لیتر آب مقطر را درون سطل بریزید.
در نسبت 5 لیتر ضد یخ، حدود 4.75 لیتر از ماده را آب تشکیل می‌دهد.
مرحله سوم
در این مرحله، ۱۵۰ میلی‌لیتر یا ۱۵/۰ لیتر از مونو اتانول آمین به مخلوط اضافه کنید و هم بزنید. منو اتانول آمین را از بیشتر شرکت‌های فروش محصولات شیمیایی می‌توانید تهیه کنید.
مرحله چهارم
در این مرحله از ساخت ضد یخ خانگی برای رادیاتور ماده اصلی یعنی اتیلن گلیکول را باید اضافه کنید. حتماً دقت کنید که این ماده در آخر از همه به ترکیب اضافه شود. سپس به‌خوبی همه مواد را باهم مخلوط کنید.
مرحله پنجم
ترکیب را در ظرفی غیرشفاف بریزید تا ماندگاری بیشتری داشته باشد. بطری‌های ضد یخ قدیمی برای این کار مناسب هستند.
مرحله ششم
این ضد یخ شفاف است. اما ضدیخ‌هایی که در بازار به فروش میرسند، در رنگ‌های مختلفی موجود هستند. درصورتی‌که بخواهید، شما نیز می‌توانید چند قطره رنگ خوراکی به آن اضافه کنید.
اولین ضد یخ را چه کسی اختراع کرد؟
یک شیمی دان فرانسوی به نام چارلز آدولف ورتز اولین بار در اواسط دهه 1800 میلادی ضد یخ را اختراع کرد.
اولین سیال مورداستفاده در سیستم خنک‌کننده موتور ماشین، آب بود. زمانی که مشکل یخ‌زدن آن در زمستان به وجود آمد، مهندسان به فکر اضافه‌کردن ضد یخ افتادند. برای این منظور، متیل الکل که به الکل چوب نیز معروف است را با آب ترکیب کردند. اگرچه این مخلوط دارای نقطه انجماد کمتر بود، اما منجر به خورندگی بیش از حد اجزای فلزی موتور می‌شد.
در سال ۱۸۵۶، آدولف وورتس شیمی‌دان فرانسوی، از اتیلن گلیکول برای درست کردن ضد یخ استفاده کرد. در ابتدا، این ماده خیلی مورد استقبال قرار نگرفت. اما در طول جنگ جهانی اول، در تانک‌ها و هواپیماهای نظامی بسیار مفید واقع شد.
پس از جنگ، تا پایان قرن بیستم این ضد یخ به‌صورت گسترده رواج پیدا کرد. امروزه سایر مواد شیمیایی مانند پروپیلن گلیکول و فناوری اسید آلی (OAT) نیز بهکار برده می‌شوند. اما محبوبیت اتیلن گلیکول هنوز به‌اندازه قبل باقی است.
اگر در ماشین به‌جای ضد یخ، آب بریزیم چه اتفاقی می‌افتد؟
این کار را در فصل زمستان نکنید!
از نظر فنی، بله شما می‌توانید از آب در سیستم خنک‌کننده خود استفاده کنید. اما این کار را نمی‌توانید به‌عنوان یک راه‌حل طولانی‌مدت و مطمئناً در شرایط آب‌وهوایی سخت انجام دهید.
همان‌طور که اشاره کردیم، در هوای زمستانی، آب شروع به یخ‌زدن می‌کند. این امر باعث آسیبهای جدی مانند ترک و پیچ‌وتاب در موتور شما می‌شود. از طرفی دیگر، درست کردن ضد یخ رقیق شده و استفاده از آن دارای مزایای دیگری نیز هست. این مواد از موتور شما در برابر خوردگی و تجمع محافظت می‌کنند.
بنابراین، در شرایطی که انتخابی ندارید و مجبور به ریختن آب هستید، از آب مقطر استفاده کنید. زیرا این آب دارای محتوای مواد معدنی کمتری نسبت به آب معمولی شیر است؛ بنابراین رسوب کمتری در موتور شما ایجاد می‌کند.
بعد از برطرف‌شدن مشکل، سعی کنید در اسرع‌وقت، سیستم خود را با ضد یخ پر کنید.
هرچند وقت یکبار باید ضد یخ خود را عوض کنید؟
ضد یخ ماشین شما، چه از اتیلن گلیکول و چه از پروپیلن گلیکول ساخته شده باشد، به‌خودی‌خود منقضی نمی‌شود. بااین‌حال، عوامل ضدخوردگی آن، کارکرد خود را از دست می‌دهند و این زمانی است که نیاز به تعویض ضد یخ دارید. بیشتر این ترکیبات را می‌توان به مدت ۲ سال و در برخی موارد خاص تا ۵ سال استفاده کرد.
با این‌حال، در صورت مشاهده علائم زیر سعی کنید زودتر اقدام به درست کردن ضد یخ و تعویض آن کنید:
دمای بالای رادیاتور
اگر موتور شما در دمای بهینه کار کند، نشانگر دمای رادیاتور در محدوده نرمال قرار می‌گیرد. درصورتی‌که نشانگر به سمت بالا یا پایین حرکت کند، سیستم خنک‌کننده موتور به‌درستی کار نمی‌کند.
حوضچه‌ای از مایع رنگی
اگر خودروی شما یک حوضچه رنگی در مسیر راه خود باقی بگذارد، نشان‌دهنده نشت ضد یخ است. به یاد داشته باشید که قبل از انجام هر کار دیگری، این اثرات را پاک کنید، زیرا برای انسان و حیوانات بسیار سمی هستند.
بوی شیرین
بوی شیرین اطراف خودرو (داخل یا بیرون) نیز می‌تواند به نشت ضد یخ اشاره کند.
بخاری خراب
سیستم بخاری ماشین دما را از مایع خنک‌کننده موتور می‌گیرد و داخل وسیله نقلیه می‌فرستد. در صورت نشتی، اولین وسیله‌ای که از کار می‌افتد، بخاری است.
چرا ضد یخ های صنعتی در رنگ های مختلف عرضه می‌شوند؟
شاید برای شما پیش آمده باشد که برند جدیدی از ضد یخ خریداری می‌کنید و رنگ آن با آنچه قبلاً داشته‌اید، متفاوت است. در این صورت، نگران نباشید. کمپانی‌های مختلف هنگام درست کردن ضد یخ آن را رنگ‌آمیزی می‌کنند.
این کار فقط برای اهداف بازاریابی انجام می‌شود؛ بنابراین اگر به ضدیخ سبزرنگ عادت کرده‌اید و حالا درب یک ظرف پر از مایع نارنجی را باز کرده‌اید، مشکلی نیست.
زمانی بود که ضد یخ ها تنها در رنگ سبز موجود بودند؛ سپس ضدیخ‌هایی با عمر طولانی‌تر به بازار آمدند. پس از آن، کمپانی‌ها شروع به فروش محصول خود در رنگ‌های متفاوت کردند. امروزه ضدیخ‌هایی به رنگ نارنجی، قرمز، آبی، بنفش و حتی صورتی نیز موجود هستند.
جمع بندی | ساخت ضد یخ خانگی
ریختن ضد یخ در ماشین، مخصوصاً اگر در شهرهای سرد که هوا در زمستان به زیر صفر درجه می‌رسد زندگی می‌کنید، ضروری است. در این مقاله، فرمول و وظیفه ضد یخ را بیان کردیم.
همچنین برای کسانی که علاقه‌مند هستند، روشی ساده جهت درست کردن ضد یخ در خانه معرفی کردیم. بدین ترتیب با هزینه اندک نیز می‌توانید برای خودروی خود ضدیخ تهیه کنید.
منبع ها: